24 Şubat 2012 Cuma

Devşirme sistemide tıpkı genel Osmanlı tarihi gibi şehir efsanelerinden payını almış yarar kısımları tamamen göz ardı edilirken sistemin arızaları ,bozulduğu anlar hep gözönünde bulundurulmuştu.Kısmen yanlış bir ithamdır yönetici sınıfının tamamının devşirme olduğu..Kısaca Osmanlı yönetici ve asker sınıfını yetiştiren Enderun'un işleyiş sistemini bir kez daha yazayım; Enderun okulunu verdiği müfredat itibariyle bu günün Mülkiye’si yada güncel dille Siyasal Bilgileri olarak adlandırmak mümkündür.Ancak asker idareci de yetiştirmesi sebebiyle Harp okullarının da ilk aşamasıdır.Fatih zamanında eğitime başlamıştır.Topkapı sarayında okulun yanında öğrencilere sanat derslerinin verildiği Meşkhane ve şehzdeler için özel derslerin veridiği Şehzdegan binalarıda eklenmiştir.Enderundaki temel dersler Türk atasal örf ve adetleri,İslam ilkeleri,insan ilişkileri,sosyal hiyerarşi,Felsefe,Adab-ı muaşret,spor,süvarilik,askeri eğitim,musiki dir.Yanlış bilinen ve sürekli zikredilen ifade Enderuna sadece devşirmelerin alındığıdır.Halk tabakasından herhangi biriyle hanedan soyundan şehzadenin aynı eğitimi aldığı ve yeteneği çerçevesinde sivil yada askeri hiyerarşi basamaklarını tırmandığı yegane yerdir.Serf yada eski Türk devletlerindeki anlamı itibariyle gulam yada köle sisteminin Osmanlıda varolmadığını söylemek hayalprestlik olur ancak Avrupada bu dahi kraliyet toprak yada asalet sistemini düzenleyen parliaments ve etats ‘lar ayrımından uzaktır Osmanlı ,tüm Türk devletlerinde olduğu gibi.Sıradan bir köylü (küçümsemek manasında değil Avrupa hanedanıyla kıyaslamak manasıyla örnekliyorum) Türk hakanının evlilik vasıtasıyla varisi yada akrabası olma şansına sahipken emsal Avrupa hanedanında aristokrasi dışından kimsenin böyle bir şansı yoktur.Enderuna devşirme olmadan gönderilen Türk soyluların seçilme kriteri Sancak beyleri,Valiler,Mutasarruf yada bölge kadılarının tavsiyeleri,devlet hizmetinde nam almış olanların çocukları ve Uç beylerinin tavsiyeleriydi.Çokça bilinenin aksine devşirme sisteminin daha doğrusu topraklar genişledikçe karşılanması gereken asker ihtiyacının karşılandığı yeniçeri ocağı Osmanlı ordusunun temel yapı taşı değildir.Osmanlı ordusunun temel yapı taşı Türk soylu Tımarlı Sipahilerdir.Yeniçeri ocağı en kalabalık zamanında dahi Türk tımarlı sipahilerinin yarı sayısına ulaşmamıştır.Enderundan asker sınıfı mezun olan devşirmeler yeniçeri ocağına gönderilirdi.Bu da aşamalı bir eğitimin basamaklarından biriydi.Diğer tarihsel bir yalan yeniçeri ağasının Osmanlı başkomutanı tanımlamasıdır.Ancak ırk olarak Türk olmamak yetenek ve sadakat ölçüsünde yükselmeye engel değildi.Diğer bir yalan; Vezir yada sadrazamların %90 ı devşirmeydi 600 yıl ülkeyi bu hristiyan dönmeleri idare etti.Topkapı kayıtlarına baktığınızda Osmanlının 215 sadrazamı vardır ,gene hassas kayıtlara göre bunların 78 i öz be öz Türktür.15 i Türk-Arap tır.58 tanesi Arnavut-Boşnak müslümandır.
Yeniçeri Ocağından Gelen Sadrazamlar
Semiz AHMET PAŞA ; Arnavut asıllıdır(1576)
Topal RECEP PAŞA ;Arnavut asıllıdır (1632)
Bayram Paşa ; Türkmen asıllıdır (1637)
Tekirdağlı Bekri MUSTAFA PAŞA ; Türkmen asıllıdır (1698)
Daltaban MUSTAFA PAŞA ; Sırp asıllıdır (1702)
Enderundan Gelen sadrazamlar
Koca SİNAN PAŞA ; Türk asıllıdır (1571)
Özdemiroğlu OSMAN PAŞA ; Türk asıllıdır (1584)
Tiryaki HASAN PAŞA ; Türk asıllıdır(Kanije kahramanı Serdarı Ekrem)
Kuyucu Murat Paşa ; Hırvat asıllıdır (1606)
Öküz Mehmet Paşa ; Türk asıllıdır (1607)
Hafız Mehmet Paşa ; Pomak asıllıdır (1625)
Melek Ahmet Paşa ; Türk asıllıdr (1650)
Gürcü Ahmet Paşa ; Gürcü asıllıdır (1651)
Tarhuncu Ahmet Paşa ; ? ( 1651)
Derviş Mehmet Paşa ; ? ( 1653)
Boynu Eğri Mehmet Paşa ; Türk asıllıdır (1656)
Köprülü Mehmet paşa ; Arnavut asıllıdır (1661)
Köprülü Fazıl Ahmet Paşa ; Oğludur (1661)
Köprülü Fazıl Mustafa Paşa ; küçük Oğludur (1698)
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa ; Türk asıllıdır (1676)
Arabacı Ali Paşa ; Arnavut asıllıdır (1681)
Bozoklu Mustafa Paşa ; Türk asıllıdır (1687)
Amcazade Hüseyin Paşa ; Arnavut asıllıdır (1697)
Nevşehirli Damat İbrahim Paşa : Türk asıllıdır (1718)
Koca Ragıp Paşa ;Türk asıllıdır (1757)
Muhsinzade Mehmet paşa ; Türk asıllıdır (1765)
Silahtar Hamza Hamid Paşa ; ? ( 1765)
Silahtar Mehmet Paşa ,Cezayirli Hasan Paşa,Melek Ahmet paşa ve nihayet Balkan Türklerinden Alemdar Mustafa Paşa Enderun mezunu devşirme bildiğimiz sadrazamlardan.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder